Kloosterrondwandeling Sint Agatha

Beschrijving

• Klooster Sint Agatha
  Vlakbij de Maas, tussen de velden, ligt in het uiterste oosten van de provincie Noord-Brabant Klooster Sint Agatha. De kapel rijst op uit het landschap, beschermd door een dijk. Al vanaf 1371 zijn monniken aan deze plek verbonden. De Orde van het Heilig Kruis bewoont het klooster. De religieuzen worden ook wel Kruisheren genoemd. Ze vierden in 2021 hun 650-jarig jubileum.
   
  Tijdens de Tachtigjarige Oorlog moesten veel religieuzen hun kloosters ontvluchten. Zo niet de Kruisheren; zij wisten deze periode te overleven met hulp van het Huis van Oranje. Nadat een Spaanse legerleider het klooster sloopte om een nabijgelegen kasteel te versterken, hielp prins Maurits de Kruisheren bij het herstel. Maurits schonk het klooster een glas-in-loodraam met zijn beeltenis. Het raam bevond  zich lange tijd in het Rijksmuseum in Amsterdam, maar is ter gelegenheid van het 650-jarig jubileum van het klooster begin 2021 teruggeplaatst in de kloosterkerk.
  
  Klooster Sint Agatha is een bezoek meer dan waard. Er zijn rondleidingen, de kloostertuin is vrij te bezoeken en in de kloosterbrouwerij heeft Kruisheer Edgar Claes samen met een club van vijf gepassioneerde amateur-bierbrouwers, de tripel 1371 ontwikkeld, een smakelijk en rijk kloosterbier.
  
  In het klooster is ook het Erfgoedcentrum Nederland Kloosterleven gevestigd. Ruim honderd kloostergemeenschappen uit Nederland hebben hun erfgoed hier bijeengebracht: archieven, publicaties, historische voorwerpen en audiovisueel materiaal. Je kan het raadplegen in de studiezaal en bekijken tijdens tentoonstellingen.
  
  Het Poortgebouw functioneert als toeristisch informatiepunt.  Je vindt er informatie over het klooster, maar ook over activiteiten en accommodaties in de omgeving. Ook is er horeca aanwezig.
• Kloostertuin
  De kloostertuin van Sint Agatha – met een oppervlakte van ca. 2,5 ha – begroet jaarlijks duizenden wandelaars en is het meest bekende onderdeel van het kloostercomplex. De tuin is aangelegd vanaf de 18e eeuw en heeft als typische kloostertuin een nutsfunctie, een recreatieve functie en religieuze kenmerken. De tuin is van zonsopgang tot zonsondergang vrij toegankelijk voor bezoekers. De Kruisheren waren zelfvoorzienend en leefden eeuwenlang grotendeels van de opbrengst van het land: een moestuin, fruitbomen, visvijvers, kippenhokken en bijenkorven. De tuin werd daarnaast gebruikt in de vrije tijd, om in te wandelen en te sporten. Voor sommige Kruisheren was het tuinieren zelf de belangrijkste hobby. De religieuze functie van de tuin is onder andere terug te vinden in de ‘semper virens’, het altijd groene deel van de kloostertuin, met wandelpaden voor het dagelijks breviergebed van de paters. De band tussen religie en tuinen is oud: het ‘aardse paradijs’ wordt in  de Bijbel niet beschreven als een kasteel of een paleis, maar als een tuin: de Hof van Eden.
• Shelter, Maria Roosen
  Helemaal achter in de tuin staat een kunstwerk van Maria Roosen. Haar ‘shelter’ voor één persoon geeft de bezoeker de mogelijkheid tot stilte en bezinning. De traditionele Mariakapel is de inspiratie voor dit werk van Maria Roosen. Maar de kunstenaar brengt bovenal een ode aan de heilige St. Agatha van Sicilië (Catania, 225 - 251), een door de Katholieke kerk heilig verklaarde martelares. Dit kunstwerk is een onderdeel van de Kapellenbaan, een bijzondere kunstroute. Voor meer informatie kijk op kapellenbaan.nl. 
• Kruisheren en de Maas
  De Kruisheren hadden voor de Tachtigjarige Oorlog veel kloosters langs de Maas, namelijk het moederklooster in Hoei, de kloosters van Luik, Maastricht, Maaseik, Venlo, Roermond, Sint Agatha, Namen en Dinant. De Maas was enerzijds een ‘levensader’ (transport, handel, water...), anderzijds soms ook een bedreiging door overstromingen. Sint Agatha is patroonheilige van natuurrampen; het kapelletje waarmee het rond 1300 allemaal begon, werd aan haar toegewijd ter bescherming voor de bedreigende kant van het water.
• De Oeffelter Meent 
  De Oeffelter Meent ten oosten van Sint Agatha was van 1400 tot 1648 in het bezit van de Kruisheren van Sint Agatha. Met de Vrede van Munster werden de protestanten de baas in Staats-Brabant en vervielen de kloosterbezittingen aan de staat. De Kruisheren die onder bescherming stonden vande stadhouders van Oranje, sinds 1559 heren van het Land van Cuijk, mochten wel in het klooster blijven wonen maar moesten voortaan huur betalen. Pas in 1887 kregen ze het klooster terug, maar het grondgebied bleef van de overheid.
  Een meent verwijst naar gemeenschappelijke weidegrond; de grond was van niemand in het bijzonder; iedereen mocht er zijn schapen of koeien laten grazen. Het gebied werd lange tijd verwaarloosd totdat Staatsbosbeheer grond verwierf.
• Maasheggen
  De Maasheggen bestaan uit lange rijen, eeuwenoude meidoorn- en sleedoornheggen. Ze dienen als perceelafscheidingen en door het stekelig karakter zal ook het vee niet makkelijk uit de omheining kunnen ontsnappen. In het voorjaar als de heggen gedurende zo’n twee tot drie weken uitbundig wit bloeien is dit gebied op zijn mooist. In het najaar zien de heggen rood van de bessen. De Maasheggen vormen het oudste cultuurlandschap van Nederland. Het gebied heeft de status UNESCO Man & Biosphere.
• Symboliek van water
  Water heeft ook spiritueel veel betekenis:
  • De rivier staat voor een eeuwige stroom en verandering; er stroomt continu nieuw water en toch blijft de rivier dezelfde. (‘panta rei’)
  • Achter het klooster was tot de jaren zestig een voetveer naar Middelaar. De veerman staat vaak symbool als figuur die de oversteek tussen twee werelden tot stand brengt. Het voetveer, Zeldenrust, is sinds een aantal jaren weer (beperkt) in de Vaart.
  • Het paradijs wordt beschreven als een tuin, met waterstromen als bron van leven. Denk aan het water van de doop (reiniging), enz.