Leerroute Waalwijk | Made in Brabant
Ga in de leer en fiets 30 kilometer door het verleden en heden van de leer- en schoenenindustrie in Waalwijk.
Startpunt: vanaf jouw locatie
Bekijk alle 10 foto's
Met deze fietsroute van 30 kilometer ontdek je een hoop over de leer- en schoenenindustrie in de gemeente Waalwijk. Vertrek vanaf het bruisende centrum van Waalwijk in de richting van Sprang-Capelle en Waspik en fiets vervolgens terug over het Halve Zolenpad. Verschillende audiofragmenten laten je beleven wat er onderweg te zien is. Ze vertellen meer over de rijke geschiedenis van de Langstraat, het ondernemerschap en de innovatiekracht van toen en nu. Het vakmanschap staat in deze Made in Brabant route centraal. Iets wat Waalwijk en omgeving ook vandaag de dag nog een wereldspeler van formaat maakt.
Bezoek De Langstraat
In het begin van de 19e eeuw groeide regio De Langstraat uit tot hét centrum van de schoen- en lederindustrie. Deze route gaat deels over het Halve Zolenpad, een prachtig fietspad over de voormalige goederenspoorlijn tussen Lage Zwaluwe en ’s-Hertogenbosch. Je fietst langs oude schoenfabrieken, voormalige leerlooierijen, arbeidershuisjes en andere souvenirs uit het rijke schoenmakersverleden. En er is nog veel meer te doen in deze veelzijdige regio. Op …
Met deze fietsroute van 30 kilometer ontdek je een hoop over de leer- en schoenenindustrie in de gemeente Waalwijk. Vertrek vanaf het bruisende centrum van Waalwijk in de richting van Sprang-Capelle en Waspik en fiets vervolgens terug over het Halve Zolenpad. Verschillende audiofragmenten laten je beleven wat er onderweg te zien is. Ze vertellen meer over de rijke geschiedenis van de Langstraat, het ondernemerschap en de innovatiekracht van toen en nu. Het vakmanschap staat in deze Made in Brabant route centraal. Iets wat Waalwijk en omgeving ook vandaag de dag nog een wereldspeler van formaat maakt.
Bezoek De Langstraat
In het begin van de 19e eeuw groeide regio De Langstraat uit tot hét centrum van de schoen- en lederindustrie. Deze route gaat deels over het Halve Zolenpad, een prachtig fietspad over de voormalige goederenspoorlijn tussen Lage Zwaluwe en ’s-Hertogenbosch. Je fietst langs oude schoenfabrieken, voormalige leerlooierijen, arbeidershuisjes en andere souvenirs uit het rijke schoenmakersverleden. En er is nog veel meer te doen in deze veelzijdige regio. Op www.bezoekdelangstraat.nl vind je leuke uitjes, meer mooie wandel- en fietsroutes, natuurgebieden, winkeltjes, galerieën en horecagelegenheden.
Over deze route
Deze fietsroute is gemaakt door VisitBrabant Routebureau. De route is uitgezet via het Brabantse fietsknooppuntensysteem. Fiets eenvoudigweg van het ene naar het andere genummerde knooppunt. Pijlen wijzen je de weg tussen de knooppunten. Klopt er iets niet aan de bewegwijzering van de route? Geef dit aan ons door via visitbrabant.com/meldpunt. Je kunt ook bellen naar 0800-4050050 (gratis).
Made in Brabant routes
Brabant: de creatieve motor van Nederland. Maar liefst 24% van wat Nederlanders in de maakindustrie produceren, wordt ook nu nog in Brabant gemaakt. Oude ambachten, industriële erfgoed, maar ook innovatieve high-tech bedrijven zijn op vele plaatsen in de provincie terug te vinden met elk een eigen bijzonder verhaal. Van oude ambachten als het leerlooien en bierbrouwen tot de grote multinationals en de kleinere creatieve ondernemers: Brabant heeft het allemaal. We combineren mooie natuur met (oude) industrieën tot typisch Brabantse fiets- en wandelroutes. Bekijk ze allemaal.
-
Bewegwijzering Leerroute Waalwijk
Volg de wit met groene bordjes en fiets eenvoudig de route van het ene naar het andere genummerde knooppunt.
Bewegwijzering Leerroute Waalwijk
Volg de wit met groene bordjes en fiets eenvoudig de route van het ene naar het andere genummerde knooppunt.
-
Webshop routekaarten
Webshop routekaarten (Opent een nieuw venster)Koop hier thema- en knooppuntkaarten.
-
Meldpunt routes
Meldpunt routesIets niet in orde op de route? Meld het hier.
Dit ga je zien
Startpunt
Schoenenkwartier Waalwijk
Raadhuisplein 1
5141 KG Waalwijk
Navigeer naar startpunt
Schoenenkwartier
Middenin Waalwijk verbindt dit museum het rijke verleden van de leder- en schoenenindustrie met de toekomst. Het getransformeerde, rijksmonumentale Krophollercomplex uit de jaren 30 van de vorige eeuw is bekroond tot Publiek Gebouw van het Jaar 2022.
Audiofragment: Van stinkende huiden tot Van Haren
Beluister dit fragment tussen knooppunt 08 - 18.
Audiofragment: Van stinkende huiden tot Van Haren
Dit audiofragment is onderdeel van de Leerroute Waalwijk. Bekijk de route via visitbrabant.com/leerroutewaalwijk.
Opa: Kijk eens om je heen Sanne en kijk eens goed naar de omgeving. Wist je dat de schoenen- en leerindustrie al eeuwen teruggaat? Het leek voorbestemd voor deze omgeving.
Sanne: Echt? Waarom dan?
Opa: Nou, stel je voor, Volgens mij rond 1600. Grote gezinnen leefde op de boerderij, maar er was nauwelijks wat te eten. Mensen grepen elke mogelijkheid aan om wat bij te verdienen en leerlooien was erg geschikt in dit gebied.
Sanne: Klinkt als een heftige tijd opa, En dat looien, vertel eens?
Opa: Ja, dat komt door het landschap hier. Het was eigenlijk alleen geschikt voor vee, maar door het kwelwater uit de veengronden, stromende rivieren en de eikenbomen waren hier de perfecte condities om leer te looien. Tonnen vol huiden en water lagen een tijd lang los te rotten, daarna werden ze schoon geschraapt en -gespoeld en samen met eikenschors in looiputten gegooid. Na een jaar stinken kwamen de huiden er soepel uit en werden ze op de droogzolder gehangen.
Sanne: Slim, maar wel mega goor zeg!
Opa: Haha ja en naar dat vervuilde water keken ze nog niet zo toen. Maar ze moesten wel! We komen straks langs een aantal boerderijen die vroeger zo'n droogzolder hadden. Je kunt ze herkennen aan de zwarte horizontale luiken.
Audiofragment: Van stinkende huiden tot Van Haren
Beluister dit fragment tussen knooppunt 08 - 18.
Hoofdkantoor vanHaren schoenen
In 1929 begon Ivo van Haren met het maken van schoenen in Waalwijk. Nu, ruim 95 jaar later, is vanHaren één van de grootste schoenenretailers in Nederland.
Looischuur
Het pand wat nu wordt gebruikt als woonhuis was vroeger een looischuur. Je kan de looischuur herkennen aan zijn ventilatie-luiken.
Voormalig huisnijverheid huisje
Als boeren thuis aan de slag gingen in opdracht van een ondernemer of opdrachtgever, werd dit huisnijverheid genoemd.
Audiofragment: Van handwerk tot stoomkracht
Beluister dit fragment tussen knooppunt 12 - 13.
Audiofragment: Van handwerk tot stoomkracht
Dit audiofragment is onderdeel van de Leerroute Waalwijk. Bekijk de route via visitbrabant.com/leerroutewaalwijk.
Opa: Het was rond 1800 dat de echte boerenarmoede voorbij was. Het hele huishouden werkte mee om een schoen te maken in die tijd, waardoor er meer geproduceerd én verdiend kon worden.
Sanne: Het hele huishouden? Ook de kinderen?
Opa: Iedereen ja, ook de kinderen, maar dat was ook een andere tijd. Een paar mensen verdiende natuurlijk echt geld. Niet de thuisarbeiders maar een ‘patroon’ of baas die orders voor vele schoenen aannam en uitzette bij de verschillende thuisarbeiders. Iets van de rijkdom van die tijd zie je nog in lijst of klokgevels van huizen.
Sanne: Dus nog echt handwerk vanuit huis, en met het hele gezin? Dat kun je je nu haast niet voorstellen. Wanneer begonnen die fabrieken dan?
Opa: Veel later pas, maar toen mijn vader in de fabriek werkte, hadden we het overigens ook niet breed hoor... het waren onzekere tijden, de lonen lagen erg laag en het was roeien met de riemen die je had. Maar de eerste schoenfabriek in Waalwijk werd rond 1896 opgericht. Dat was de eerste stap op weg naar stoom machines. Weet je, om de grote hoeveelheden leer, schoenen en arbeiders te kunnen verplaatsen, werd er zelfs een spoorlijn aangelegd. Van Geertruidenberg tot aan Den Bosch reed er een stoomtrein; het Halvezolenlijntje.
Sanne: Een trein, hier? Waar dan?
Opa: Nou... Precies waar we nu staan. Van die kant helemaal zo tussen die twee hele zolen door naar Waalwijk en daar de brug over. En elke overgang werd met de hand bewaakt door spoorwachters. Hun huizen zie je nog steeds langs het spoor staan.
Audiofragment: Van handwerk tot stoomkracht
Beluister dit fragment tussen knooppunt 12 - 13.
Footprint Halve Zolenpad
Op het Halve Zolenpad, de voormalige spoorlijn, kun je kunstwerk 'Footprint' vinden.
Oude wachtpost
Langs het Halve Zolenpad stonden maar liefst 41 wachtposten op de kruisingen tussen spoor en weg.
Greve store Waalwijk
Greve maatschoenen worden gemaakt volgens een traditie die zijn oorsprong vindt in 1898.
Voormalig Nederlands Leder & Schoenenmuseum
Met ingang van 16 januari 2017 is het Nederlands Leder en Schoenen Museum aan de Elzenweg voor het publiek gesloten. Op het pand is nog wel een muurschildering te zien.
Voormalig Nederlands Leder & Schoenenmuseum
Voormalig Nederlands Leder & Schoenenmuseum
Elzenweg 25
5144 MB Waalwijk
Standbeeld "Moeder en Kind"
Je zou het niet zeggen, maar precies op deze plek stond ooit het station van Waalwijk. De enige herinnering die nu rest aan het station is het beeld waar je voor staat.
Standbeeld "Moeder en Kind"
Standbeeld "Moeder en Kind"
Burgemeester van de Klokkenlaan 49
5141 EG Waalwijk
Koninklijke Stoomschoenenfabriek A.H. van Schijndel
Toon van Schijndel leerde het schoenmakers-vak in de werkwinkel van Brouwers. Tijdens zijn leertijd brak de Frans-Duitse oorlog uit en veranderde de schoenindustrie in een zeer lucratieve handel.
Koninklijke Stoomschoenenfabriek A.H. van Schijndel
Koninklijke Stoomschoenenfabriek A.H. van Schijndel
Stationsstraat 115
5141 GD Waalwijk
Voormalig schoenenfabriek Van Haren
In 1929 begon Ivo van Haren met het maken van schoenen in Waalwijk. Nu, ruim 95 jaar later, is vanHaren één van de grootste schoenenretailers in Nederland.
Voormalig schoenenfabriek Van Haren
Voormalig schoenenfabriek Van Haren
Hoogeinde 37
5142 GB Waalwijk
Standbeeld “De Schoenmaker”
Aan de Loeffstraat 107 is een standbeeld van een schoenmaker te vinden.
Audiofragment: Van noodzaak tot trots
Beluister dit fragment tussen knooppunt 15 - 10.
Audiofragment: Van noodzaak tot trots
Dit audiofragment is onderdeel van de Leerroute Waalwijk. Bekijk de route via visitbrabant.com/leerroutewaalwijk.
Opa: In de jaren zestig groeide de vraag naar goedkope arbeidskrachten. Gastarbeiders uit Zuid-Europa, voormalig Joegoslavië, Turkije en Marokko werden er speciaal voor naar Nederland gehaald. We waren enorm blij met hun hulp in de looierijen en er ontstond een multiculturele samenleving in Waalwijk.
Sanne: Ahaa. Ja je ziet nu nog veel verschillende mensen voor een kleine stad als Waalwijk. Dat was in die tijd zeker wel even wennen voor zowel jullie als voor hen denk ik?
Opa: Absoluut, maar het was een prachtige tijd! Hoewel veel mensen het werk uit noodzaak deden, kijken we er toch met liefde op terug. Dat leer is onderdeel van wie we zijn. Ik heb het vak van mijn vader geleerd, en hij weer van zijn vader. “Schoenmakers, blijf bij je leest” grapte mijn opa altijd. Ik ben trots op ons verleden en kijk naar de toekomst... naar jou... Weet jij al wat je wilt gaan doen?
Sanne: Voor mijn opdracht heb ik nu heel veel ideeën. Maar de toekomst…? Ja, het lijkt mij erg leuk om schoenen te ontwerpen maar dan wel duurzamer. Ook voor de werkers. Dan kunnen we er pas echt lang van genieten. Dankjewel opa.
Audiofragment: Van noodzaak tot trots
Beluister dit fragment tussen knooppunt 15 - 10.
NUBIKK
NUBIKK is een jong schoenenmerk uit Nederland dat zich in korte tijd op de kaart heeft gezet.
Routeverhaal
Na een weekend werken fietst Sanne Schoenmakers van 21 jaar op maandagochtend weer naar school. Nog enkel haar eindopdracht en dan is ook haar laatste jaar afgerond, maar wat zal ze kiezen als opdracht? Het moet gaan over innovatie. Thuis gaat ze op zoek naar inspiratie voor een thema dat bij haar past. Op de zolder van haar ouderlijk huis vindt ze een boek dat ze niet eerder heeft gezien: “Schoenmaker, blijf bij je leest” luidt de titel. Sanne lacht hardop wanneer ze de woorden uitspreekt. “Dit is op het lijf geschreven, dit kan geen toeval zijn”. Als ze het boek opent, herkent ze het handschrift van haar opa. Hij werkte altijd in een schoenfabriek, dat wist ze wel, dat deed destijds iedereen. Het boek gaat echter nog veel verder terug, zijn vader en ook zijn opa werkten al met leer en schoenen. Het zit dus blijkbaar in haar bloed, dit moet het zijn. Sanne stopt het boek in haar tas, springt op de fiets en rijdt naar opa. Misschien kan hij iets vertellen over de innovatie in de schoenen- en leerindustrie?
Als ze door de keukendeur naar binnen stapt, hoort ze opa vanuit de tuin roepen. Daar staat hij met zijn fiets in de hand, klaar om een stukje te gaan fietsen. Als ze meefietst, kan hij haar niet alleen iets vertellen, maar zelfs laten zien. Ze starten vanuit Waalwijk en fietsen al snel door de natuur. “Die natuur met haar heldere water en eikenschors stond aan de basis van de leerindustrie in de Langstraat,” vertelt opa. Hij vertelt Sanne verder dat ze het vroeger niet breed hadden, het waren onzekere tijden waarin ze leefden. De een na de andere fabriek in de buurt sloot haar deuren en de lonen lagen erg laag. Het was roeien met de riemen die je had.
Het begon ooit met looiputten op ieders boerenerf en leidde tot vele schoenmakers en zelfs grote stoomschoenfabrieken. Uiteindelijk werkte één op de drie inwoners van Waalwijk in de schoenindustrie, die zo groot was geworden dat er een treinspoor werd aangelegd, bekend als het 'Halvezolenlijntje', om de grote hoeveelheden leer, schoenen en arbeiders te kunnen verplaatsen. “Eerst één spoor, daarna de andere helft, zo was het plan,” vertelt opa. De industrie heeft zichtbaar vele sporen nagelaten als wachthuisjes, fabrieksgebouwen en fietspaden, maar ook in de mensen van de Langstraat zie je vandaag de dag nog steeds de creativiteit en innovatiekracht.
- 08
- 18
- 11
- 36
- 75
- 46
- 12
- 13
- 16
- 45
- 17
- 01
- 44
- 44b
- 15
- 10
Dit vind je ook leuk
-
La Trappe Fietsroute Rood
La Trappe Fietsroute Rood
5 uur 5 minuten 61.0 kmStart bij de Abdij van La Trappe en fiets via Oisterwijk en De Kampina richting Oirschot.
-
Jan van Gorp fiets- en wandelroute | Sagen & Legenden
Jan van Gorp fiets- en wandelroute | Sagen & Legenden
2 uur 5 minuten 15.5 kmOntdek Het Aards Paradijs van Jan van Gorp in Hilvarenbeek.
-
Langs grazers en graslanden fietsroute | Food
Langs grazers en graslanden fietsroute | Food
3 uur 10 minuten 38.1 kmFietsen in de Maashorst met stukken naaldbos en kleurrijke heidevelden.
-
Van kade tot keuken fietsroute | Food
Van kade tot keuken fietsroute | Food
4 uur 10 minuten 50.1 kmEen afwisselende route langs groene akkers en culinaire stopplekken in Meierijstad.
-
De Witte Vos fietsroute | Sagen & Legenden
De Witte Vos fietsroute | Sagen & Legenden
4 uur 25 minuten 53.0 kmEen fietsroute over het kat-en-muisspel in omgeving Reusel.
-
Van Gogh fietsroute Zundert Noordoost
Van Gogh fietsroute Zundert Noordoost
4 uur 40 minuten 56.0 kmOntdek de oorsprong van Vincents persoonlijkheid en kunstenaarschap.
-
Het Duvelsklökske fietsroute | Sagen & Legenden
Het Duvelsklökske fietsroute | Sagen & Legenden
1 uur 30 minuten 18.0 kmEen fietsroute over het verdwenen klokje in Sambeek.
-
Van Gogh fietsroute Tilburg
Van Gogh fietsroute Tilburg
4 uur 48.0 kmFiets door de stad waar Van Gogh zijn eerste tekenlessen kreeg.
-
TOP Natuur fietsroute De Maashorst
TOP Natuur fietsroute De Maashorst
3 uur 35 minuten 45.0 kmFiets deze wonderlijke TOP Natuurroute door de Maashorst.
-
Death Valley De Peel fietsroute | Liberation Route Brabant
Death Valley De Peel fietsroute | Liberation Route Brabant
3 uur 55 minuten 47.0 kmJe fietst door het gebied rondom Asten en leer je alles over de verdedigingswerken.
