Nieuw

Spinola Fietsroute Breda Noord | Zuiderwaterlinie

Schansen, redoutes en linies: treed met deze fietsroute van 33 kilometer in de militaire sporen van Spaanse bevelhebber Ambrogio Spinola.

( 2 uur 45 minuten ) 33 km

Startpunt: vanaf jouw locatie

Bekijk alle 11 foto's

Op de fiets 33 kilometer lang dwars door de militaire geschiedenis van het Beleg van Breda? Dat vat deze fietsroute aardig samen. Vierhonderd jaar geleden zag het er hier namelijk heel anders uit. Toen werd de stad bezet door de Spanjaarden, onder leiding van niemand minder dan militair strateeg Ambrogio Spinola. Breda was volledig van de buitenwereld afgesloten. Soms zijn de verdedigingswerken nog zichtbaar in het landschap. Een andere keer moet je je eigen verbeeldingskracht aan het werk zetten. En dat maakt het misschien wel extra bijzonder: onschuldig grasland of het rustige, kabbelende water van de Mark blijken in het verleden onderdeel van een strijdtoneel te zijn geweest. Deze fietstocht zorgt voor een prettige combinatie van historische feiten in een prachtige, afwisselende omgeving. Naast bebouwd gebied, fiets je een stuk langs de Mark en doorkruis je de Vrachelse Heide. Om vervolgens weer terug te keren in de reuring van de stad. Met een uitgerust hoofd en een rijkere blik op de Bredase historie.

Met t…

Met twee verschillende routes fiets je in noordelijke en zuidelijke richting door de bewogen geschiedenis van Breda. Je doorkruist de mooie, historische stad en fietst door het groene ommeland. Je leert over legerkampen, verdedigingswerken en verzetsacties waarvan een aantal later de basis vormden voor de Zuiderwaterlinie. Hier en daar zijn de sporen zelfs nog in het landschap aanwezig.

In Breda kom je lansen in verschillende kleuren tegen. De blauwe lansen markeren de contravallatie. De contravallatie is het deel van de verdedigingslinie rond Breda waarmee de Spanjaarden wilden voorkomen dat Bredanaars uit de stad braken. De cognackleurige lansen staan voor de circumvallatie: het deel van de linie dat Staatse troepen uit de stad moest houden. De lansen van de voormalige legerkampen zijn rood.

De Spaanse legerleider Spinola liet een onuitwisbare indruk achter
Een land in een strijd om onafhankelijkheid. Ruim vierhonderd jaar geleden was dat hier – in Nederland – het geval. De zogenaamde ‘Staatsen’ streden daarvoor tegen de Spanjaarden. En de Spanjaarden streden terug, onder leiding van Ambrogio Spinola. Ze namen verschillende steden in, maar de bekendste is misschien wel Breda. Deze stad was door de ligging strategisch belangrijk. Door de stadsmuren, grachten en vestingwerken een mooie troef voor de Spanjaarden. Bovendien was dit de stad van de Nassaus, dezelfde familie als Willem van Oranje (de leider van de opstand). Breda innemen voelde dus ook als een morele overwinning.

In 1624 en 1625 werd de stad elf maanden lang volledig van de buitenwereld afgesloten met twee streng bewaakte verdedigingslinies. Rondom de linies lagen verschillende legerkampen, zoals bij Kasteel Gageldonk en de Ginnekenmarkt. De Staatsen probeerden de verdediging van buitenaf te breken. Ze overvielen transportwagens die de legerkampen van voedsel moesten voorzien, en ze planden gerichte aanvalsacties op de legereenheden en verdedigingslinies. Van binnenuit voerden Bredanaars verzetsacties uit. Zo deed een slimme saboteur zich voor als iemand die het dak van de kerk aan de Ginnekenmarkt kon repareren – in die tijd een Spaanse voedselopslagplaats – en stak de kerk in de fik.
De verzetsacties mochten niet baten. Na elf maanden was er zo weinig voedsel in de belegerde stad, dat de Bredanaars zich wel moesten overgeven. De ontknoping, waarbij de Bredase militair gouverneur Justinus van Nassau de sleutel van de stad aan de Spaanse krijgsheer Ambrogio Spinola geeft, is vereeuwigd op het bekende schilderij ‘De overgave van Breda’ (‘La rendición de Breda’) van de Spaanse kunstenaar Diego Velázquez.

En de rest is geschiedenis? Niet helemaal. Want een deel van de veelal tijdelijke Spaanse verdedigingswerken dienden zo’n 75 jaar later als basis voor het westelijke deel van de Zuiderwaterlinie. En zo werd Spinola onlosmakelijk onderdeel van de Nederlandse vestinggeschiedenis. Iets dat hij zelf vast niet had voorzien.

Zuiderwaterlinie
De Zuiderwaterlinie is de oudste, langste én meest gebruikte van alle Nederlandse waterlinies. Helemaal van Bergen op Zoom tot Grave. Een unieke ketting van 11 Brabantse vestingsteden, verbonden door het typisch Nederlandse verhaal van verdedigen met het water. Een deel van de Zuiderwaterlinie is gebouwd op oudere, bestaande verdedigingswerken die werden gebruikt tijdens het Beleg van Breda. Daarmee groeiden de vaak tijdelijke verdedigingswerken van de Spaanse legerleider Spinola uit tot blijvende onderdelen van de Nederlandse vestinggeschiedenis. Kijk hier voor een overzicht van alle fiets- en wandelroutes en lees meer over de Zuiderwaterlinie.

Bewegwijzering

Volg de wit-groene bewegwijzering van knooppunt naar knooppunt en fiets de route.

Webshop routekaarten
Webshop routekaarten (Opent een nieuw venster)
Koop hier thema- en knooppuntkaarten.
Meldpunt routes
Meldpunt routes
Iets niet in orde op de route? Meld het hier.

Kaartelementen overslaan

Dit ga je zien

Startpunt:

Kasteelplein
4811 Breda

Kasteel van Breda

Het Kasteel van Breda was ooit het stamslot van de Nassaus, de voorouders van onze Koninklijke familie. Vanwege de belangrijke internationale rol van de Nassaus was het Kasteel in de 15e t/m de 17e eeuw een belangrijke plek in Europa.

BAAI Breda

Waar de Mark Breda binnenkomt, vind je een prachtig terras aan het water. BAAI is dé spot waar je geniet van heerlijke wijnen en vele Bredase bieren. Maar wat hier vooral opvalt, is hoe je je hier direct ín dat knusse vakantiegevoel waant.

Voormalig Kasteel Gageldonk | Huidig Hooghuis

Een middeleeuwse poorttoren met aan beide kanten bebouwing. Het zorgt voor een wonderlijk gezicht, zo midden in een Bredase nieuwbouwwijk.

Rietdijk

Ook langs het punt waar je nu staat, liep de verdedigingslinie.

Gereconstrueerde schans Buitendijks Slangwijk

Onderzoekers ontdekten inderdaad een schans van veertig bij veertig meter, vlak naast de Mark en tegenover de Kleine Schans in Terheijden.

Kleine Schans Terheijden

Het ligt er nu zo vredig bij: de Kleine Schans in Terheijden. En toch is er rond deze plek flink gevochten.

Spinolaschans

Tussen Terheijden en Breda ligt de Spinolaschans, ook wel Grote Schans genoemd. De schans dient tegenwoordig niet meer als verdedigingswerk. Maar je herkent de vormen nog goed in het landschap.

Linie van de Munnikenhof

De Linie van de Munnikenhof is een stelsel van aarden wallen en grachten, middenin de natuur bij Breda en Drimmelen. De linie is aangelegd in 1701 als onderdeel van het Zuiderfrontier om het gebied tussen Breda en Geertruidenberg te beschermen.

Vrachelse Heide

De Vrachelse Heide is een voormalig heide- en stuifzandgebied in de gemeente Oosterhout.

Redoutes aan de Zwarte Dijk

Deze redoutes werden gebruikt als schuilplaatsen voor soldaten die de linies bewaakten.

Gouden Lans | Locatie Sleuteloverdracht

Wie ooit het Prado Museum in Madrid bezocht, zag het schilderij misschien in het echt: ‘De overgave van Breda’ (‘La rendición de Breda’) van de Spaanse kunstenaar Diego Velázquez.

Eindpunt:

Kasteelplein
4811 Breda

Terug

Spinola Fietsroute Breda Noord | Zuiderwaterlinie

Bewegwijzering

Bewegwijzering

Webshop routekaarten

Meldpunt routes