Zuiderwaterlinie etappe 1: Bergen op Zoom - Steenbergen

Beschrijving

• In het centrum van Bergen op Zoom voel je de geschiedenis van de stad tot in elke hoek. Heb je zin in wat extra cultuur, bezoek dan de Lievevrouwepoort of het Markiezenhof. Deze trekpleisters liggen niet op de route maar zijn daarom niet minder de moeite.
• De Lievevrouwepoort, die ook wel bekend staat als de Gevangenpoort, is met 450 jaar het oudste monument van de stad. Tot 1931 deed het gebouw dienst als gevangenis.
• Midden tussen de gezellige winkels en horecagelegenheden ligt het Markiezenhof, een van de mooiste stadspaleizen van West-Europa. Gebouwd door de heren van Bergen op Zoom is het Markiezenhof vandaag een museum en toeristenpoort. Je kan er terecht voor meer informatie over onder andere het vestigingsverleden en immaterieel erfgoed van de stad, een tijdelijke tentoonstelling of voorstelling.
• Bij het verlaten van het centrum wandel je langs het Ravelijn op den Zoom, een verdedigings werk uit de 18de eeuw. Vanuit dit ravelijn bewaakte Bergen op Zoom haar reputatie als onneembare vestingstad.
• Circa drie kilometer verderop ligt Fort Pinssen. Het fort dateert uit de 17de eeuw en beschermde de inundatie-vlakte rond Halsteren. Begin 19de eeuw verloor het fort haar functie en sindsdien is het een bolwerk waar het dynamische erfgoed en hoge natuurwaarden bij elkaar komen.
• In West-Brabant lag vanaf 1583 de allereerste waterlinie van Nederland: de Linie van de Eendracht. Het was een kilometerslange reeks forten aan het water die de scheepvaart, de handel en het omliggende gebied beschermde. Op het vasteland werd de handelsroute tussen Zeeland en Holland beschermd door de West Brabantse Waterlinie; een ondoordringbare linie van forten, schansen en water die in 1628 werd aangelegd. Tot omstreeks 1800 hebben beide linies naast elkaar gefunctioneerd, en vandaag maken ze deel uit van de Zuiderwaterlinie.
• Menno van Coehoorn ontwierp in 1698 een liniewal van 5,5 kilometer tussen Bergen op Zoom en Fort de Roovere. Daarvan is nog één kilometer bewaard gebleven, tussen Fort Pinssen en Fort de Roovere. Altijd al met droge voeten door het water willen lopen? Dan is Fort De Roovereeen must-see! Een van de grootste forten van de West Brabantse Waterlinie is intussen helemaal opgeknapt met de wereldberoemde Mozesbrug, theater-uitkijktoren Pompejus en de Poterne (een secundaire poort in een fort of vesting) die is voorzien van een zeefdrukgravure over het Beleg van 1747 van de vestingstad Bergen op Zoom.
• De vesting Steenbergen beheerste de landweg tussen de Zeeuwse en de Hollandse eilanden. De ligging en zwakke verdedigingswerken leidden tussen 1572 en 1622 tot de ene belegering, verovering en herovering na de andere.
• Op 18 juli 1622 veroverden drie compagnieën Spanjaarden de vestingstad voor een laatste keer. Enkele maanden later kon prins Maurits Steenbergen ontzetten en trok hij op zijn beurt met een enorme legermacht de vestingstad binnen. De herovering van Steenbergen werd in het hele land uitbundig gevierd. Na 1626 - dankzij de aanleg van Fort Henricus (meer informatie over dit fort vind je terug in etappe 2) - werd Steenbergen een echte onneembare vesting.
• Steenbergen heeft een kleine gezellige binnenstad. De perfecte uitvalsbasis om het buitengebied te verkennen. De omgeving kenmerkt zich door polders, natuur, sluizencomplexen en verdedigingslinies.
• Onderweg naar Steenbergen doorkruis je een van de twee inundatiegebieden, waar je kunt wandelen en fietsen. 
  Het Laag is een natuurgebied ten zuiden van Steenbergen dat bestaat uit twee delen: het Halsters Laag en het Oudlands Laag. Toen de vijand naderde, gingen de sluizen bij het Sint Pieters en Elders redoute open en stroomde het water naar binnen. Zo stond Het Laag tijdens de Tachtigjarige Oorlog twintig jaar blank. Tegenwoordig biedt Het Laag een afwisselend landschap vol loofbos, weide, akkers, houtwallen en natte natuur.
• Ook het gebied van de Cruijslandse Kreken maakte in de 17de en 18de eeuw onderdeel uit van de West Brabantse Waterlinie. De inundatiesluis bij De Blauwe Sluis zorgde voor de toevoer van het vloedwater van de Steenbergse Vliet naar deze inundatievlakte. De omgeving is tegenwoordig een waar paradijs voor vogelliefhebbers. Je spot onder meer de bruine kiekendief, waterral, watersnip en steenuil bij de vogelkijkhut De Roode Weel. Dit is een wiel (plas) ontstaan door een dijkdoorbraak vlak bij de Blauwe Sluis. Misschien niet op de route maar zeker een bezoekje waard.