De Latijnse School

In tegenstelling tot andere plaatsen, had Oirschot geen gewone dorpsschool, maar een Latijnse School.  Al in 1293 komt er een vermelding van onderwijs in Oirschot voor in de statuten van het Kapittel van Oirschot. Dat was toen ook het schoolbestuur. Sommige kanunniken van het Kapittel hadden een taak in de school. De scholaster was verantwoordelijk voor het dagelijks bestuur. De rector was het hoofd van de school die met één ondermeester verantwoordelijk was voor het onderwijs. De cantor was verantwoordelijk voor het aanleren van Gregoriaanse gezangen. 

Het onderwijs werd in het Latijn gegeven aan kinderen (alleen jongens) van gegoede ouders. Honderd of meer jongens per klaslokaal was gebruikelijk. 

Rond 1600 was de kwaliteit van de Oirschotse Latijnse school zo erg gedaald, dat alleen nog privéonderwijs aan de meest begaafde leerlingen werd gegeven. Na de val van ‘s-Hertogenbosch in 1629 viel de Latijnse School in deze stad in gereformeerde handen. Toen kwamen veel katholieke leerlingen naar Oirschot, ook vanuit Holland. Het dorpsbestuur liet toen een verdieping op de school bouwen. Dit is nog steeds aan de jaarankers in de gevel te zien.De school beleefde een hoogbloei die abrupt stopte  in 1648 toen het protestantisme staatsgodsdienst werd.

Voor onderwijs onder dit veranderde regime was toen weinig animo. In 1678 besloot het dorpsbestuur om de hogere afdeling van de Latijnse school, op te heffen.

De afgeslankte 'Nederduytsche schoole' voor onderwijs in het Nederlands kwam rechtstreeks onder het Staatse dorpsbestuur, maar bleef in de Latijnse School gehuisvest tot de school aan het  begin van de twintigste eeuw naar de Spoordonkseweg verhuisde.

In 1829 heeft de gemeente het pand gekocht om er een marechausseekazerne in te richten. In 1907 was het pand van de meubelmakerij Tret. In 1979 heeft de gemeente het verwaarloosde pand gekocht en gerestaureerd tot kleine appartementen.

Het pand

Het pand is een in opzet 16e eeuws dwarshuis. Na de val van 's-Hertogenbosch is het verbouwd tot een tweelaags hoofdgebouw met een hoog zadeldak tussen trapgevels en met een gewelfde kelder met een tongewelf waarboven een opkamer ligt. De gevel aan de Schoolstraat heeft het karakter van een gotische gevel. Boven de ramen zit een korfboog in de stijl van ongeveer 1500. In de boog is een bakstenen metselmozaïek van gele en rode stenen. Tussen de vensters zijn jaarankers geplaatst met het jaartal 1679. Onder de gootlijst in een versiering te zien die bestaat uit een gemetselde muizentand.